دنیای پروگراسیو راک - ..... No#4 Porcupine Tree-Metanoia

Porcupine Tree

Album: Metanoia -1997

آنهایی که مرا می شناسند، می دانند که من شیفته موسیقی دهه هفتاد میلادی هستم. دهه هفتاد و تمام آن چیزهایی که بدان مربوط است، حاصل تلاقی دو عصر کاملا متضاد با هم می باشد. از یک طرف جامعه به شدت مبادی آداب و محافظه کار دهه 50 که تازه از شر آنارشی حاصل از جنگ بین الملل دوم خلاص شده بود. و با تمام قوا در مقابل هر گونه بی نظمی اجتماعی واکنش نشان می داد. و از طرف دیگر حرکت های چپ افراطی جوانان خشمگین و سرخورده جامعه بورژوایی اواخر دهه شصت، و مقابله آنان با هر گونه نظم ساخته و پرداخته جامعه سرمایه داری غرب، جوی را بوجود آورد که از میان آن هنر به شدت آوانگارد دهه هفتاد متولد شد. هنری که موسیقی تنها یکی از شاخه های آن بود. شاید بتوان گفت جهان هنر بعد از عصر رمانتیسم که خود حاصل تلاقی قرون سیاه وسطی و عصر طلایی رنسانس بود، تحولی تا این اندازه بدیع را به خود ندیده بود. به جرات می توان گفت دهه هفتاد میلادی، عصر احیای رمانتیسم بود. و البته این نئورمانتیزیم ها هم مانند اجدادشان آمده بودند تا تمامی نظم موجود را یک تنه بر هم زنند.  پرچمی که روزی به دستان ویکتور هوگو، با نام بی نوایان در قلب جهان سرمایه داری قرن هجده فرود آمد، این بار به دست نوادگان ژولیده اش افتاد  تا  یک بار دیگر جهان را مرعوب عظمت آزادی خواهی بی حد انسان قرن بیستم نماید.

این ها را گفتم تا یادآواری کرده باشم که دهه هفتاد اتفاقی نبود که خلق الساعه بوجود آمده باشد. به همین علت شاید سال ها بگذرد تا دوباره شاهد بوجود آمدن چنین عصر طلایی در عرصه هنر و الخصوص موسیقی باشیم.

اما چه باید کرد؟ 

حال که آخرین بارقه های انوار حاصل از آتش خلاقیت غول های آن دوران نیز در حال خاموش شدن است، ناچار باید به دنبال آن معدود هنرمندانی گشت که تداعی گر آن دوران طلایی می باشند. 

و Porcupine Tree یکی از آن هاست.

Porcupine Tree بی شک یکی از بزرگترین و خلاق ترین گروه های سبک پروگراسیو راک مدرن می باشد. کارهای این گروه به شدت تحت تاثیر موسیقی راک الکترونیک گروه هایی نظیر Tangerine Dream و پروگراسیو راک نظیر Pink Floyd است. 

البته بوجود آوردندگان این گروه به شدت از بیان این تاثیر پذیری طفره می روند و موسیقیشان را مختص خود می دانند. 

موفقیت این گروه را شاید بتوان بیشتر مرهون وجود نابغه ای به نام Steven Wilson به عنوان مغز متفکر آن دانست. نام ویلسون را امروز هر جا که صحبت از پروگراسیو راک می شود، می توان شنید. در کنار گروه های بزرگی مانند Opeth , Anathema Black Field و خیلی های دیگر حتما نامی هم از استیو ویلسون افسانه ای هست. 

Porcupine Tree در سال 1987 در انگلستان شکل گرفت. سبک گروه از آن زمان تا کنون شاهد تغییرات زیادی بوده است. اما به  طور کلی گروه سه دوره اصلی را از نظر سبک شناسی پشت سر گذاشته :

دوره اول : موسیقی گروه در این دوره بیشتر ترکیبی از پروگراسیو راک، سایکدلیک راک و اسپیس راک است. نواهای الکترونیک در این دوره شباهت زیادی به کارهای Tangerine Dream دارند. کارهای این دوره بیشتر به صورت موسیقی های اینسترومنتال می باشند. ملودی های ریتمیک وجه مشخصه کار گروه در این دوران است.

دوره دوم : گروه در این دوران سعی در تجربه نوع خاصی از پروگراسیو راک و ترکیب آن با پاره ای از ریتم های پاپ را دارد. موسیقی در این دوران به نوعی ادامه تجربه موسیقیایی گروه از سال های قبل است. شعر در این زمان در کارهای گروه اثرگذار تر میشود. همچنین رگه هایی از متال نیز در پاره ایی از آواهای این دوره به گوش می رسد.

دوره سوم : موسیقی گروه در این دوران کاملا با متال آمیخته می شود. به صورتی که می توان گفت سبک گروه در این دوره از پروگراسیو راک بیشتر به پروگراسیو متال تمایل پیدا می کند.

راجع به آثار گروه به تفکیک و در هر دوره حتما در مطالب بعدی صحبت خواهم کرد. 

حال به معرفی آلبوم برگزیده این مطلب می پردازم :

آلبوم Metanoia محصول سال 1997 گروه Porcupine Tree یک آلبوم Limited (انتشار محدود) می باشد. این آلبوم نخست تنها در 1000 نسخه انتشار پیدا کرد. در سال 2006 آلبوم مجددا منتشر شد. این آلبوم در خلال پروژه Signify و به صورت  (بداهه نوازی) improvisation ضبط گردید. این اثر متشکل از 8 ترک موسیقی است که تماما به صورت اینسترومنتال رکورد شده اند.

کار عمیقا متکی به بداهه نوازی های گیتار باس Colin Edwin است. ملودی های گیتار، فضا سازی های وهم آلود سینتی سایزر و کوبه های نامنظم درام در این اثر جوی به غایت اعجاب انگیز ایجاد می کنند.

فکر می کنم اگر این اثر به جای دهه نود در دهه هفتاد انتشار پیدا کرده بود، حتما جایگاهی شبیه به Meddle پینک فلوید یا چیزی شبیه به آن پیدا می کرد. می خواهم بگویم کاری تا این اندازه قدرتمند لیاقتی بیشتر از منتشر شدن در دوران رکود پروگراسیو راک را داشته است. 

خلاصه اینکه  اگر عاشق موسقی ناب دهه هفتادی هستید؛ از گوش کردن این آلبوم قطعا به وجد می آیید. شاهکاری که نه در دوران طلایی موسیقی راک بلکه در دهه رکود آن خلق شده است. و شاید بیشترین لطفش هم در همین موضوع نهفته باشد.

Track listing

1. "Mesmer I" – 8:33
2. "Mesmer II" – 6:03
3. "Mesmer III/Coma Divine" – 13:18
4. "Door to the River" – 4:25
5. "Metanoia I/Intermediate Jesus" – 14:32
6. "Insignificance" – 4:55
7. "Metanoia II" – 11:03
8. "Milan" – 2:25

• Steven Wilson – vocals, guitars, piano, synthesizers and many more
• Richard Barbieri – keyboards, synthesizers, piano and sound processing
• Colin Edwin – bass guitar and double bass
• Gavin Harrison – drums and percussion